Το μουσικό όνειρο του Νίκου Ξυλούρη

15120811

Έναν από τους κορυφαίους δίσκους της νεώτερης ελληνικής ιστορίας προσφέρουν αύριο στους αναγνώστες τους «ΤΑ ΝΕΑ»

Ήκουσες Αρετούσα μου τα θλιβερά μαντάτα, ο κύρης σου μ΄ εξόρισε στης ξενιτιάς τη στράτα. Τέσσερις μέρες μοναχά μου ΄δωκε ν΄ ανιμένω Κι απόκει να ξενιτευτώ, πολλά μακρά να πηαίνω... O «Ερωτόκριτος» στην πρώτη του εκδοχή (1976) με τη φωνή του Νίκου Ξυλούρη και της Τάνιας Τσανακλίδου (στον ρόλο της Αρετούσας), τις ενορχηστρώσεις του Χριστόδουλου Χάλαρη και το εξώφυλλο του δίσκου από την παλέτα του ζωγράφου Σπύρου Βασιλείου, θεωρείται ως υπόδειγμα καλαισθησίας και ολοκληρωμένης δισκογραφικής δουλειάς για ένα από τα σπουδαιότερα ποιητικά έργα όλων των εποχών.
Το να τραγουδήσει σε ολοκληρωμένη μορφή το έμμετρο ερωτικό μυθιστόρημα του Βιτσέντζου Κορνάρου ήταν για τον «αρχάγγελο της Κρήτης», τον Ψαρονίκο, όνειρο ζωής. Εκείνη την εποχή είχε ήδη γνωρίσει τον Τάκη Λαμπρόπουλο της Columbia, ο οποίος τον είχε πείσει να περάσει στην έντεχνη τραγουδοποιία και είχε ήδη δισκογραφήσει το «Χρονικό» και τα «Ριζίτικα» του Γιάννη Μαρκόπουλου που αγαπήθηκαν από τη νεολαία συνδέοντας τη φωνή (και την προσωπικότητά του) με τις πιο δυνατές φωνές κατά της δικτατορίας.
Με τον Χάλαρη άρχισαν να δουλεύουν τον «Ερωτόκριτο» τους πρώτους μήνες της μεταπολίτευσης και τελικά ο δίσκος κυκλοφόρησε το 1976 με τη συμμετοχή της Τάνιας Τσανακλίδου που αποδίδει την Αρετούσα εξαιρετικά. Μέσα στον δίσκο περιλαμβάνεται ένθετο με τους στίχους του ποιήματος και την ιστορία του, σημειώματα του Χριστόδουλου Χάλαρη και του Νίκου Ξυλούρη, ζωγραφικά πορτρέτα εποχής, λεξιλόγιο για τη δυσνόητη γλώσσα του Κορνάρου, την υπόθεση του «Ερωτόκριτου» από τον Ερρίκο Θαλασσινό (που έκανε και την επιλογή των στίχων για τον δίσκο) και φωτογραφίες από τις ηχογραφήσεις.
Ο πίνακας του εξωφύλλου είναι φτιαγμένος από τον Σπύρο Βασιλείου, ενώ στο εσώφυλλο υπάρχει πίνακας του Θεόφιλου φτιαγμένος το 1928 (από τη συλλογή του Ι. Δελλή).

Με βιολί, σαν αργό πεντοζάλη Η μουσική του «Ερωτόκριτου» είναι άγνωστου συνθέτη. Η εκτέλεση που ξέρουμε όλοι προέρχεται από τον Νίκο Ξυλούρη, αλλά δεν είναι η μοναδική. Κατά τον εκλιπόντα Κρητικό καλλιτέχνη Κώστα Παπαδούκα (Ναύτη), η αυθεντική μουσική του «Ερωτόκριτου» είχε μέτρο και μάλιστα το βασικό της όργανο ήταν το βιολί. Έτσι την έπαιζε κι εκείνος, με βιολί, σαν αργό πεντοζάλη με μέτρο (4/4). Η εκδοχή με τον Νίκο Ξυλούρη και την ενορχήστρωση Χάλαρη θεωρείται αξεπέραστη. Ο «Ερωτόκριτος» γράφτηκε από τον Βιτσέντζο Κορνάρο (μέλος εξελληνισμένης βενετσιάνικης οικογένειας) και για πρώτη φορά τυπώθηκε στη Βενετία το 1713. Μουσικά έχει αποδοθεί από παλιά από την κρητική παράδοση.